🚴♀️ 14 milltir / 22.5 cm
🌄 600′ / 183 m
🥪 Caffi Cymunedol
Gan ddechrau yng Nghemaes, pentref pysgota tlws a chymuned fwyaf gogleddol Cymru, cawn ein hysbrydoli gan dreftadaeth forwrol Ynys Môn a Chymru i rannu rhai straeon o orffennol morwrol yr ynys.
Ar y daith feic dan arweiniad byr a hamddenol hon, ar hyd lonydd gwledig iawn rydym yn seiclo o fewn tafliad carreg i’r arfordir. Yna rydym yn troi mewn i’r tir ar hyd lonydd tawel, gyda golygfeydd ysblennydd, lle rydym yn debycach o ddod ar draws cerddwyr na cheir!
Ar y daith fer a hamddenol hon, rydym yn beicio o fewn golwg yr arfordir, cyn dolennu tua’r tir. Mae hon yn daith wledig brydferth a donnog ar hyd lonydd tawel, gyda mwy o bobl yn cerdded arnynt na cheir.
Treftadaeth forwrol Ynys Môn
Cyn dyfodiad y rhwydwaith ffyrdd modern, y moroedd oedd ein priffyrdd ar gyfer teithio a chadw cyswllt, felly nid yw’n syndod bod gan Ynys Môn hanes hir o forwriaeth!
Ar hyd y daith, byddwn yn rhannu straeon sydd yn ymwneud â’r môr, gan gynnwys rhai a elwodd yn gyfreithlon ac yn anghyfreithlon o fordwyo. Cawn esgus hefyd i son am yr arloeswyr cynnar hynny a roddodd eu bywydau eu hunain mewn perygl i warchod morwyr a ddaliwyd mewn storm.
Fe glywch yn uniongyrchol gan sgweier a dyddiadurwr o’r ddeunawfed ganrif, ymhlith eraill, pa mor hanfodol oedd cargoau a gludir gan y môr ym mywyd beunyddiol Ynys Môn wledig.
Byddwn yn ymweld â morlyn a gwarchodfa natur Cemlyn, cartref miloedd o fôr-wenoliaid sydd o dan fygythiad, adar môr cain sy’n nythu ar ynysoedd y morlyn dros fisoedd yr haf. Cawn saib yma i adrodd hanes y lleoliad yn natblygiad achub bywydau ar y môr. Gyda lleoliad Ynys Môn ar y prif lwybrau at borthladd trawsiwerydd Lerpwl, fe welodd brodorion yr Ynys mwy na’u siâr o longddrylliadau. Bu i rain ond cynyddu gyda chynnydd masnach fyd-eang yn y r ail ganrif ar bymtheg.
Rydym yn oedi eto i edrych tuag at Ynysoedd y Moelrhoniaid, dim ond un o’r peryglon niferus i forwyr, a lleoliad goleudy cynnar a chartref smyglwyr!
Wedi seiclo tamaid pellach, rydym yn oedi i ymweld ag Eglwys Llanfairynghornwy, er mwyn adrodd hanes un bachgen bach a ganfuwyd wedi ei longddryllio ar Ynys y Moelrhoniaid a sut y bu iddo sefydlu llinach!
Byddwn yn torri’r daith gyda chinio neu ddewis o gacennau godidog (neu’r ddau!) yng nghaffi cymunedol hyfryd Llanfechell, cyn cau’r cylch wrth seiclo yn ôl i Gemaes.
Archebwch Ar Lein Rŵan